Katarakt Ameliyatı: Yöntemler, Süreç, İyileşme ve Lens Seçimi

Katarakt Nedir?

Katarakt, göz bebeğinin arkasında yer alan doğal göz merceğinin zamanla saydamlığını kaybedip
matlaşmasıyla ortaya çıkan bir görme problemidir. Işığın retina üzerine net odaklanmasını engellediği için
görüş bulanık, dumanlı veya sisli hale gelebilir. Katarakt genellikle yaşa bağlı gelişir; ancak Diyabet, uzun süreli
steroid kullanımı, göz travmaları ve bazı kalıtsal durumlar da risk faktörleri arasındadır. İleri evrede günlük
aktiviteleri (okuma, araç kullanma, yüzleri tanıma) belirgin olarak zorlaştırabilir.

Belirtiler ve Tanı

En sık görülen belirtiler; bulanık görme, ışıktan rahatsız olma (parlama, hale), renklerin soluk görünmesi,
gece görmede bozulma ve zaman zaman gözlük numarasında sık değişimdir. Tanı, göz hekimi tarafından ayrıntılı bir
biomikroskobik muayene ile konur. Ameliyat öncesi göz içi mercek (IOL) hesaplamaları için kornea
eğriliği ve göz uzunluğunu ölçen biyometri testleri yapılır; eşlik eden retina veya kornea sorunları da mutlaka
değerlendirilir.

Ameliyat Yöntemleri (FAKO & Lazer Destekli)

Günümüzde katarakt tedavisinin standart yaklaşımı, bulanıklaşan doğal merceğin çıkarılıp yerine yapay bir
göz içi mercek (IOL) takılmasıdır. En yaygın teknikler:

• FAKO (Fakoemülsifikasyon): Küçük bir kesiden girilerek ultrason enerjisiyle katarakt parçalanır ve
  aspire edilir. Ardından katlanabilir IOL, göz içine yerleştirilir. Dikiş gerektirmeyen küçük kesiler sayesinde
  iyileşme hızlıdır.
• Femtosaniye Lazer Destekli FAKO: Kesiler, kapsül açılımı (kapsüloreksis) ve kataraktın ön parçalanması
  lazerle yapılır; ardından fakoemülsifikasyon tamamlanır. Bazı olgularda kesilerin daha simetrik ve planlı yapılmasına
  yardımcı olabilir.

Hangi tekniğin uygun olduğu; kataraktın sertliği, kornea yapısı, eşlik eden hastalıklar ve cerrahın tercihiyle
belirlenir. Her iki yöntemde de amaç hızlı görsel rehabilitasyon ve güvenli bir iyileşmedir.

Ameliyat Günü: Adım Adım

Katarakt ameliyatı genellikle damla anestezi veya lokal anestezi ile yapılır ve
çoğu merkezde günübirliktir. İşlem süresi olguya göre değişse de genellikle 10–30 dakika aralığındadır.

1. Hazırlık: Göz çevresi sterilize edilir, pupilla damlalarla büyütülür.
2. Kesi ve Kapsül İşlemi: Kornea kenarına küçük bir kesi yapılır; kapsüle dairesel bir açıklık açılır.
3. Fakoemülsifikasyon: Katarakt ultrason enerjisiyle küçük parçalara ayrılır ve aspire edilir.
4. IOL Yerleştirme: Katlanabilir göz içi mercek, kesiden göz içine yerleştirilir ve kapsül içine
   konumlandırılır.
5. Kapanış: Çoğu kez dikiş gerekmez; antibiyotikli damla başlanır ve göz koruyucu takılır.

İyileşme Süreci ve Dikkat Edilecekler

İlk günlerde gözde batma, sulanma ve hafif bulanıklık normaldir; görme, ödem azaldıkça birkaç gün içinde belirgin
şekilde netleşir. Doktorunuzun reçete ettiği antibiyotikli ve antiinflamatuar damlaları belirtilen
sıklıkta kullanmak kritik önemdedir.

• Hijyen: Gözü ovalamaktan kaçının; duş alırken sabun/şampuanın göze kaçmamasına dikkat edin.
• Aktivite: İlk hafta ağır kaldırmayın; tozlu ortamlardan uzak durun. Hafif yürüyüş serbesttir.
• Kontrol: Genellikle ameliyat sonrası 1. gün, 1. hafta ve 1. ay kontrolleri yapılır.
• Gözlük: Nihai gözlük ihtiyacı lens tipine göre değişir; genellikle 3–4 hafta sonra değerler netleşir.

Lens (Göz İçi Mercek) Seçimi

Göz içine yerleştirilecek merceğin türü, ameliyat sonucundaki görsel konforu belirleyen en önemli unsurlardan biridir.
Seçim, yaşam tarzınız, mesleğiniz, göz yapınız ve beklentilerinizle birlikte değerlendirilmelidir:

• Monofokal (Tek Odaklı): Genellikle uzağı netleştirir; yakın için çoğu hastada gözlük gerekebilir.
  Kontrast duyarlılığı yüksek ve maliyeti daha uygundur.
• Multifokal/Trifokal: Uzak–orta–yakın mesafeleri bir arada hedefleyebilir; gözlük bağımlılığını
  azaltabilir. Bazı hastalarda gece halo/parlama şikâyeti olabilir; doğru aday seçimi önemlidir.
• Torik (Astigmat Düzeltici): Kornea astigmatizması olan hastalarda bulanıklığı azaltmak için tasarlanmıştır;
  monofokal veya multifokal tasarımlarla birlikte kullanılabilir.
• EDOF (Genişletilmiş Odak Derinliği): Uzak ve orta mesafeleri konforlu kılmayı hedefler; okuma için
  düşük dereceli destek gerekebilir, gece parlaması genellikle daha azdır.

Lens gücünün hesaplanması için biyometri ölçümleri (A-ekseni, keratometri) hassas yapılmalıdır. Kuru göz gibi
ölçümü etkileyen durumlar varsa tedavi edilip sonra ölçüm tekrarlanabilir.

Olası Riskler ve Komplikasyonlar

Katarakt cerrahisi günümüzde yüksek başarı oranına sahip olsa da enfeksiyon (endoftalmi), kanama, korneal ödem,
arka kapsül yırtığı, retina dekolmanı riski gibi komplikasyonlar nadiren görülebilir. Ameliyat sonrası aylar
içinde gelişebilen arka kapsül kesafeti (ikincil katarakt) durumunda ise YAG lazer ile
kapsül açılması yapılarak görme tekrar netleştirilebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Ameliyat ağrılı mıdır?

Damla veya lokal anestezi sayesinde genellikle ağrısızdır; hafif baskı hissi olabilir. İşlem kısa sürer ve çoğu hasta
aynı gün evine döner.

İki göze aynı gün ameliyat olur mu?

Bazı merkezlerde uygun seçilmiş hastalarda ardışık gün veya aynı gün protokolleri uygulanabilir; hekiminizin yaklaşımı
ve klinik koşullar belirleyicidir.

Lensim ömür boyu kalır mı?

Evet, yapay mercekler kalıcıdır. Nadir durumlar dışında değiştirilmesi gerekmez. Göz yapısındaki değişiklikler
veya başka hastalıklar görmeyi etkileyebilir; düzenli kontroller önemlidir.

Önemli Uyarı

Bu içerik genel bilgilendirme amaçlıdır. Tedavi kararı, kişiye özel muayene ve ölçümlerle verilmelidir. Diyabet,
glokom veya retina hastalıkları gibi eşlik eden durumlarınız varsa mutlaka göz hekiminizle ayrıntılı değerlendirme
yapın.