Tüp Bebek Tedavisi (IVF)
0

Embriyo Time-Lapse Imaging (Zaman Atlamalı Embriyo İzleme)

Time-lapse imaging, embriyoların inkübatörden hiç çıkarılmadan 7/24 yüksek çözünürlüklü kamera ile izlenmesini sağlayan gelişmiş bir IVF teknolojisidir. Böylece her hücre bölünmesi saniye saniye kaydedilir; embriyonun “morfokinetik” (biçim + zaman) verileri çıkarılır ve en yüksek tutunma olasılığı olan embriyo daha objektif seçilir.

Bu yazıda time-lapse inkübatörlerin nasıl çalıştığını, hangi verileri ürettiğini, yapay zekâ destekli puanlama sistemlerini, avantaj–sınırlamalarını ve raporları nasıl okumanız gerektiğini detaylıca anlatıyoruz.

İçindekiler

Time-Lapse Imaging Nedir?

Embriyolar klasik yöntemde belirli aralıklarla inkübatörden çıkarılıp mikroskopla değerlendirilir. Bu, hem anlık görüntü verir hem de ısı/CO₂ dalgalanmasına yol açabilir. Time-lapse sistemlerde ise inkübatörün kapağı açılmaz; kamera embriyoyu her birkaç dakikada bir görüntüler ve yazılım zaman çizelgesi üretir.

Sistem Nasıl Çalışır? (İnkübatör + Kamera + Yazılım)

  • İnkübatör modülleri: Her hasta için ayrı mini-oda; sabit ısı, nem, CO₂/O₂ kontrolü.
  • Kamera: Embryoları çok odaklı (z-stack) çekerek net görüntüler sağlar.
  • Yazılım: Görüntüleri zaman damgasıyla birleştirip gelişim günlüğü çıkarır.

Sonuç: Kesintisiz veri + embriyoya minimum müdahale.

Morfokinetik Parametreler: t2, t3, t5, cc2, s2…

Time-lapse’in en niş kısmı, zaman metrikleridir. En çok bakılan göstergeler:

  • t2, t3, t4, t5… İlk bölünmeden sonraki 2, 3, 4, 5 hücre zamanları.
  • cc2 (cell cycle 2): 2 hücreden 3 hücreye giden sürecin çevrimi.
  • s2: 3 hücreden 4 hücreye senkronizasyon hızı (senkron gelişim iyi işaret).
  • tM, tSB, tB: Morula, erken blastosist (sub-blast), blastosist zamanları.
  • Fragmentasyon dinamiği: Parçacıkların oluşup kaybolma paterni.

Bu zamanlamalar dengeli ve öngörülebilir ise, embriyonun tutunma olasılığı genellikle daha yüksektir.

Yapay Zekâ ve Skorlama: KIDScore® / iDAScore® mantığı

Modern yazılımlar; t2-tB zamanlarını, bölünme senkronisini ve morfolojik işaretleri makine öğrenmesiyle puanlar. Klinikler farklı skor kartları kullanabilir (ör. implantasyon verisiyle eğitilmiş modeller). Önemli not: Skor, karar desteği sunar; embriyolog ve klinik geçmişle birlikte yorumlanmalıdır.

Avantajlar: Sürekli İzlem, Stabil Çevre, Daha Az Stres

  • Stabil mikro-çevre: Kapağı açmadan izleme → ısı/CO₂ dalgalanması yok.
  • Tam hikâye: Sadece “o an” değil, tüm gelişim kroniği görülür.
  • Objektif veri: İnsan hatasını azaltan zaman damgalı ölçümler.
  • Tek embriyo transferi (SET) stratejisiyle uyum: En iyi embriyoyu bulmaya yardım eder.

Sınırlamalar ve Tartışmalar

  • KESİN iyileşme garantisi yok: Tüm çalışmalarda artış aynı düzeyde değil.
  • Maliyet/erişim: Her merkezde bulunmayabilir, ek ücret doğurabilir.
  • Veri standardizasyonu: Farklı cihaz/algoritmalar → farklı skorlamalar.

Hangi Vakada Daha Anlamlı Olabilir?

  • Tekrarlayan implantasyon başarısızlığı öyküsü olan çiftler.
  • Tek embriyo transferi planlanan sikluslar.
  • PGT yapılan ama “eşit görünen” embriyoların ayrıştırılması gereken durumlar.
  • Dondur-çöz stratejisi uygulanan merkezlerde en iyi gün seçimi.

Uyarı: Klinik karar kişiye özeldir; time-lapse yardımcı bir araçtır.

Time-Lapse Raporu Nasıl Okunur? (Pratik Kılavuz)

  1. Zaman çizelgesi: t2-tB sırası “düzenli ve öngörülebilir” mi?
  2. Senkroni: s2 kısa ve dengeli mi? (3→4 hücre geçişi uyumluysa iyi işaret)
  3. Fragmentasyon: Parçalanma kısa süreli ve azalıyor mu?
  4. Skor: Yüksekse artı puan; ancak tek başına belirleyici değildir.
  5. Klinik bağlam: Yaş, önceki denemeler, PGT sonuçları ile birlikte yorumla.

Laboratuvar Kalitesi ve Time-Lapse: Görünmeyen Etmenler

  • VOC/partikül kontrolü: Hava kalitesi embriyo sağlığı için kritik.
  • pH ve ozmolarite stabilitesi: Kültür ortamı mikro-değişimleri bile etkiler.
  • Z-stack ve ışık dozu: Yeterli görüntü kalitesi + düşük ışık maruziyeti.
  • Operatör standardı: Aynı merkezi protokoller, tarafsız skor kayıtları.

Sık Sorulan Sorular

Time-lapse embriyoya zarar verir mi?
Hayır; ışık dozu embriyo güvenliği gözetilerek ayarlanır ve embriyo inkübatörden çıkarılmaz.

Time-lapse ile başarı garanti mi?
Garanti değil; ancak doğru endikasyonda seçim kalitesini artırabilir.

PGT varken yine de gerek var mı?
PGT genetik açıdan, time-lapse gelişim dinamiği açısından bilgi verir; birlikte daha iyi ayrım yapılabilir.

Sonuç

Time-lapse imaging, IVF’de embriyo seçimini “anlık fotoğraftan” çıkarıp tam bir gelişim filmine çevirir. Stabil çevre + zengin veri sayesinde, doğru vakada klinik kararı güçlendiren bir teknolojidir. Ancak nihai karar, her zaman hastanın öyküsü ve laboratuvarın bütüncül değerlendirmesiyle verilmelidir.

Yazar: Ameliyat Merkezi Ekibi

Bir Yorum Yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Benzer Yazılar