Kalp Bypass Ameliyatı: Süreç, Riskler ve İyileşme Dönemi

Kalp Bypass Ameliyatı Nedir?

Kalp bypass ameliyatı, halk arasında “damar değişimi” ya da “damar yolu açma” olarak bilinir.
Aslında tıptaki adı “Koroner Arter Bypass Greft (CABG)” ameliyatıdır.
Ama biz günlük hayatta böyle uzun uzun söylemeyiz. Basitçe, kalbi besleyen damarlarda tıkanıklık olunca,
kanın başka bir yoldan dolaşması için yeni bir yol yapılmasıdır.

Mesela bir şehre giden ana yol çökmüşse, belediye alternatif bir yan yol yapar ya; bypass da işte onun kalpte yapılan versiyonudur.
Doktorlar, genellikle bacak ya da göğüs bölgesinden sağlıklı bir damar alıp tıkanan damarın önüne köprü gibi yerleştirirler.

Neden Yapılır?

Bu ameliyatın en büyük sebebi, koroner arter hastalığı dediğimiz durumdur.
Yani kalbi besleyen damarlarda yağ, kireç, kolesterol gibi maddelerin birikmesiyle oluşan daralma veya tıkanıklık.
Bu durum ilerlerse göğüs ağrısı (anjina), nefes darlığı ve hatta kalp krizi gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.

Bazen de hasta birden fazla damarı tıkanmış olarak gelir.
Stent ya da balon tedavisi yeterli olmayınca, tek çare bypass ameliyatı olur.

• Sık sık göğüs ağrısı yaşayanlar
• Daha önce stent takılmış ama tekrar tıkanma olmuş hastalar
• Kalp krizi geçiren ve damarı çok kötü durumda olanlar

Ameliyat Öncesi Hazırlık

Bypass gibi büyük bir ameliyat öncesi, doktorlar hastayı detaylıca inceler.
Kan tahlilleri, EKG, efor testi, ekokardiyografi ve en önemlisi anjiyo yapılır.
Anjiyo sayesinde hangi damarda, ne kadar tıkanıklık olduğu net şekilde görülür.

Eğer ameliyat kararı çıkarsa, hastaya bazı öneriler verilir:

• Sigara kesinlikle bırakılır (bu çok önemli)
• Kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar birkaç gün önceden kesilir
• Ameliyat günü aç karnına hastaneye gidilir

Bu süreçte hem hasta hem yakınları biraz gergin olur ama iyi bir cerrah ekibiyle bu ameliyat rutin hale gelmiştir.

Ameliyat Süreci

Bypass ameliyatı genellikle genel anestezi altında yapılır. Yani hasta tamamen uyutulur.
Ameliyat süresi yapılacak bypass sayısına göre değişir. Tek damar için 3-4 saat, çoklu damarlar için 5-6 saat sürebilir.

Doktorlar önce göğüs kemiğini (sternum) dikkatlice açar.
Sonra alınacak damar bacak veya göğüsten çıkarılır.
Kalp-damar cerrahı bu damarı tıkalı bölgenin önüne köprü gibi yerleştirir.

Bazı bypasslar kalp durdurularak yapılır (kalp-akciğer pompasına bağlanır), bazıları ise atan kalpte yapılır.
Hangisinin yapılacağı hastanın durumuna göre belirlenir.

Ameliyat Sonrası İlk Günler

Ameliyat bitince hasta yoğun bakıma alınır.
Burada kalp atışları, tansiyonu ve nefes alışı sürekli kontrol altında tutulur.
Genelde 1-2 gün yoğun bakımda kalındıktan sonra normal servise geçilir.

İlk günlerde göğüs kemiğinde ağrı, nefes alırken hafif zorlanma normaldir.
Doktorlar ağrı kesici ve solunum egzersizleri ile bu süreci kolaylaştırır.

İyileşme Süreci

Bypass ameliyatı sonrası iyileşme süresi kişiden kişiye değişir ama genel olarak 6 ila 12 hafta arasıdır.
İlk 1 ay, göğüs kemiğinin iyileşmesi ve vücudun toparlanması açısından çok kritiktir.

Taburcu olduktan sonra hastaya şu tavsiyeler verilir:

• Ağır kaldırmamak, merdivenleri yavaş çıkmak
• Günde en az 2-3 defa kısa yürüyüşler yapmak
• Sigara ve alkolü kesinlikle bırakmak
• Düşük tuzlu ve dengeli beslenmek

İlk haftalarda hastanın yanında mutlaka bir refakatçi olması önerilir. Özellikle duş alırken veya gece uyanmalarda yardım gerekebilir.
Ayrıca yara bölgesinin temiz tutulması, pansumanların düzenli yapılması çok önemlidir.

Riskler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Her ameliyat gibi bypassın da riskleri vardır. Bu riskler, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve kalp hastalığının ciddiyetine göre değişir.

En bilinen riskler şunlardır:

• Enfeksiyon (özellikle yara bölgesinde)
• Kanama
• Kalp ritim bozuklukları
• Ameliyat sonrası hafıza problemleri veya konsantrasyon zorluğu
• Nadir de olsa tekrar tıkanma

Riskler göz korkutabilir ama unutmayın ki günümüzde bu ameliyatlar çok deneyimli ekipler tarafından yapılıyor
ve başarı oranları oldukça yüksek.

Sağlıklı Bir Kalp İçin Öneriler

Ameliyat olduktan sonra en önemli şey, bir daha aynı sorunu yaşamamak için yaşam tarzını değiştirmektir.
Çünkü bypass, sorunu tamamen ortadan kaldırmaz; sadece mevcut tıkanıklığı bypass eder.
Eğer aynı şekilde beslenmeye ve kötü alışkanlıklara devam edilirse, yeni damarlar da tıkanabilir.

İşte kalbinizi korumak için birkaç öneri:

• Dengeli beslenin: Akdeniz tipi beslenme, bol sebze, tam tahıl, zeytinyağı.
• Hareket edin: Günde en az 30 dakika yürüyüş yapın.
• Stresten uzak durun: Gerekirse meditasyon veya yoga deneyin.
• Kontrolleri aksatmayın: Doktorunuzun verdiği ilaçları düzenli kullanın.

Önemli Not

Bu yazı, genel bilgi amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez.
Ameliyat sürecinizle ilgili en doğru bilgi ve yönlendirmeyi, sizi muayene eden kalp damar cerrahınız verecektir.