Burun estetiği sonrası koklama duyusu kalıcı zarar görür mü?

Burun estetiği olmak isteyen birçok hasta, ameliyat sonrası koku alma duyusunun etkilenip etkilenmeyeceğini merak etmektedir. Koklama fonksiyonu, burnun en üst kısmında yer alan “olfaktör” bölgede gerçekleşir ve rinoplasti sırasında bu alana doğrudan müdahale edilmez. Ancak operasyon sonrası gelişen ödem, mukozal değişimler ve cerrahi travma, geçici koku alma problemlerine yol açabilir. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr. A.T.’nin görüşlerine göre, anatomik yapıya saygılı şekilde yapılan bir estetik burun ameliyatında koklama duyusunun kalıcı zarar görmesi son derece nadir bir durumdur. Yine de bazı riskli vakalarda duyuda azalma mümkündür. Bu yazıda rinoplasti sonrası koku duyusunda yaşanan değişikliklerin nedenlerini, ne kadar sürdüğünü ve kalıcı hasar riskinin ne olduğunu bilimsel açıdan değerlendirdik.

İçindekiler

Koku Alma Sistemi Nasıl Çalışır?

Kokular, burnun tavan kısmındaki “olfaktör epitel” olarak adlandırılan özel bölgede algılanır. Bu alandaki sinir hücreleri (olfaktör nöronlar), kokuyu beyne iletir. Bu yapı, estetik müdahalelerin çoğunun yapıldığı burun sırtı, kıkırdak burun ucu ya da septuma göre daha derinde yer alır.

Rinoplasti Sonrası Koku Neden Etkilenir?

• Ödem ve şişlik: Cerrahi sonrası burun içi şiştiğinde kokulu moleküllerin olfaktör bölgeye ulaşması zorlaşır.
• Kapalı hava pasajı: Septumda eğrilik düzeltilmişse geçici mukozal hasar gelişebilir.
• Skarring (yaralanma dokusu): Nadir de olsa olfaktör bölge yakınındaki yapışıklıklar kokuya giden yolu daraltabilir.

Geçici mi Kalıcı mı?

Yapılan bilimsel çalışmalara göre hastaların %70’inde ameliyat sonrası ilk 1–3 ay içerisinde geçici koku azlığı (hipozmi) görülebilir. Bu durum genellikle mukoza iyileştikçe düzelir. 6. aydan sonra kokuda kalıcı kayıp görülme sıklığı ise %1’in altındadır.

Kalıcı Kayıp Riski Var mı?

Dr. A.T.’ye göre anatomik sınırlara uyulduğu sürece rinoplastinin koku hücrelerine kalıcı zarar verme olasılığı oldukça düşüktür. Ancak ilk ameliyatta aşırı kemik çıkarılması, septumda travmatik işlemler veya revizyon cerrahilere bağlı skar oluşumu varsa risk artabilir. Bu nedenle cerrah seçiminde fonksiyonel rinoplasti deneyimi önemlidir.

Hastalar Nelere Dikkat Etmeli?

• Ameliyat sonrası ilk 2 ay burnu darbelerden ve enfeksiyondan korumak,
• Tuzlu su spreyiyle burun içini nemli tutmak,
• Sigara ve ağır kokulu kimyasallardan uzak durmak,
• Kontrolleri aksatmamak,
• 6 ay sonunda halen koku problemi varsa KBB doktorundan kapsamlı olfaktometrik inceleme istemek.

Sonuç

Burun estetiği sonrası koku duyusunda geçici azalma oldukça yaygın olmakla birlikte, kalıcı kayıp riski son derece düşüktür. Koklama fonksiyonundan sorumlu olfaktör bölgeye zarar verilmediği sürece rinoplasti, koku alma duyusunu kalıcı biçimde etkilemez. Ödemin çözülmesi ve mukozanın iyileşmesiyle birlikte çoğu hastada 3–6 ay içerisinde koku duyusu normale döner. Cerrahi tecrübe, fonksiyonel yaklaşımların kullanımı ve ameliyat sonrası bakım kurallarına uyum bu iyileşme sürecinin kilit basamaklarıdır.