Beyin Tümörü Ameliyatı

Beyin Tümörü Nedir?

Beyin tümörü, kafatası içinde yer alan dokulardan (beyin, beyin zarları, sinirler ya da damarlar) çıkan
hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıdır. Kimi tümörler iyi huylu (yavaş büyüyen ve çevre dokuyu daha az işgal eden),
kimileri kötü huylu (hızlı büyüyen, çevre dokulara yayılma eğilimli) olabilir. İyi huylu olanlar bile,
beyin boşluğunun sınırlı olması nedeniyle basınç artışı yaparak baş ağrısı, bulantı, görme ve denge sorunları gibi
ciddi şikâyetlere yol açabilir.

Türleri ve Yerleşim

Tümörün nereden çıktığı ve nerede yerleştiği tedavi planını belirler. Örneğin; menenjiomlar beyin zarından,
gliomlar beyin dokusundan, hipofiz adenomları hipofiz bezinden çıkar. Yerleşim bölgesi (alın lobu, şakak lobu, beyincik,
beyin sapı vb.) konuşma, hareket, görme ya da hafıza gibi işlevleri farklı derecelerde etkileyebilir. Bazı bölgelerde tümörü
tamamen çıkarmak riskli olabilir; o zaman hedef, güvenli sınırlar içinde mümkün olan en fazla tümör dokusunu
almaktır.

Belirtiler Nasıl Anlaşılır?

En sık gördüğüm tablo; yeni başlayan, giderek şiddetlenen baş ağrıları, sabahları artan bulantı-kusma ve
farklı türde nöbetler (epilepsi) oluyor. Bunun yanında; tek kolda-bacakta güçsüzlük, konuşmada bozulma,
görme alanında kayıplar, dengesizlik, kişilik değişikliği veya unutkanlık gibi daha sinsi belirtiler de olabilir.
Belirtiler, tümörün boyutuna ve konumuna göre değişir; bu yüzden “basit bir baş ağrısı” deyip geçmemek bazen hayat kurtarır.

Tanı Süreci: MR, BT ve Biyopsi

Tanıda manyetik rezonans (MR) en kritik görüntülemedir; tümörün sınırlarını, damarlarla ilişkisini ve
çevre ödemi gösterir. Bazı durumlarda BT kemik yapı ve kalsifikasyonları görmek için eklenir. Kesin tanı için
ameliyat sırasında ya da öncesinde biyopsi alınabilir. Patoloji raporu tümörün tipini ve derecesini (grade)
ortaya koyar; bu da ameliyatın kapsamını, kemoterapi-radyoterapi gerekliliğini belirler.

Ameliyat Kararı Ne Zaman Verilir?

Her beyin tümörü hemen ameliyat edilmez. Küçük, iyi huylu ve yakın takipte stabil seyreden lezyonlar izlenebilir.
Ancak hızlı büyüyen, nörolojik kayba neden olan, beyin omurilik sıvısı akımını bozan veya kötü huylu olduğu kuvvetle
düşünülen tümörlerde cerrahi öne çıkar. Amaç; mümkünse tümörü tamamen çıkarmak, değilse fonksiyonları koruyarak
güvenli bir debulking (hacim küçültme) yapmaktır.

Ameliyat Öncesi Hazırlık

Bu aşamada ayrıntılı nörolojik muayene, anestezi değerlendirmesi, kan tahlilleri ve görüntülemeler gözden geçirilir.
Bazı hastalarda nöbet riski için antiepileptik ilaç başlanır; beyin ödemini azaltmak için kortikosteroid
verilebilir. Kan sulandırıcılar hekimin belirttiği süreyle kesilir. Ameliyat günü aç-susuz kalma, kullandığınız ilaçları
ve alerjileri bildirme gibi küçük ama kritik ayrıntılar da tekrar üzerinden geçilir.

Cerrahi Yöntemler

Günümüzde beyin cerrahisinde amaç “maksimum güvenli rezeksiyon”dur. Bunun için aşağıdaki yaklaşımlar tek başına
ya da birlikte kullanılabilir:

• Mikrocerrahi kraniotomi: Kafatasında planlı bir açıklık oluşturulur, mikroskop eşliğinde tümör dokusu seçici olarak çıkarılır.
• Nöronavigasyon: Ameliyat sırasında gerçek zamanlı “GPS” gibi konumlandırma sağlayarak hassas alanlarda güvenli ilerleme sunar.
• Uyanık kraniotomi: Konuşma veya motor alanlara yakın tümörlerde, hasta belirli aşamalarda uyanık tutularak işlevlerin korunması hedeflenir.
• Endoskopik/endoskop destekli cerrahi: Derin ve dar alanlarda daha geniş görüş ve minimal doku hasarı sağlar.
• İntraoperatif MR/ultrason ve nöromonitörizasyon: Rezeksiyonun sınırını görmeye ve sinir yollarını korumaya yardımcı olur.

Ameliyat Süreci Adım Adım

Ameliyat genel anestezi altında yapılır (uyanık cerrahi planlanmadıysa). Baş sabitlenir, planlanan kesiden girilir ve
nöronavigasyonla hedefe ulaşılır. Mikroskop altında tümör dokusu ile sağlıklı doku ayırt edilerek çıkarım yapılır;
kritik damarsal ya da fonksiyonel yapılara zarar verilmemesi için sürekli kontrol sağlanır. Kanama kontrolü sonrası
kemik kapatılır, cilt estetik şekilde dikilir. Süre, tümörün yerine ve büyüklüğüne göre değişir.

Ameliyat Sonrası İlk Günler

Çoğu hasta ilk etapta yoğun bakımda yakından izlenir; bilinç durumu, pupil reaksiyonları, motor kuvvet, kan basıncı ve
ağrı takibi yapılır. İlk 24–48 saatte bulantı, baş ağrısı veya geçici halsizlik görülebilir. Erken dönemde kontrol MR’ı
istenebilir. Enfeksiyon ve pıhtı oluşumunu önlemek için mobilizasyon (kısa yürüyüşler), solunum egzersizleri ve uygun
ilaçlar devreye girer.

İyileşme, Rehabilitasyon ve Takip

Kesinin iyileşmesi genellikle 10–14 gün alır; ancak nörolojik iyileşme daha uzun bir süreçtir. Konuşma, denge,
ince motor beceri gibi alanlarda fizik tedavi/rehabilitasyon büyük fark yaratır. Patoloji sonucuna göre, onkoloji ve
radyasyon onkolojisi ekibinin önerisiyle radyoterapi ve/veya kemoterapi planlanabilir.
Düzenli kontroller ve periyodik MR görüntülemeleri, nüks riskini yönetmek için şarttır.

Olası Riskler ve Komplikasyonlar

Her cerrahi gibi beyin tümörü ameliyatlarının da riskleri vardır: kanama, enfeksiyon, beyin ödemi, nöbetler,
geçici ya da kalıcı nörolojik kayıplar (konuşma bozukluğu, güçsüzlük, görme alanı kaybı), beyin omurilik sıvısı kaçağı
ve tümörün nüks etmesi. Risklerin düzeyi; tümörün tipi, yeri, hastanın yaşı ve eşlik eden hastalıklarına göre değişir.
Ameliyat öncesi hekimle beklentileri ve olası senaryoları açıkça konuşmak en doğru yoldur.

Günlük Yaşam İçin Öneriler

• İyileşme döneminde ağır kaldırmaktan ve yorucu aktivitelerden kaçının; hekiminizin izin verdiği ölçüde hareket edin.
• Uykunuzu düzene sokun, bol su tüketin; dengeli ve protein açısından zengin beslenin.
• Nöbet riski varsa araç kullanmayın; ilaçlarınızı aksatmadan ve aynı saatlerde alın.
• Baş ağrısında belirgin artış, yeni gelişen güçsüzlük, konuşma bozulması, yüksek ateş gibi durumlarda acil başvurun.
• Kontrol randevularını ve planlanan MR çekimlerini ertelemeyin; düzenli takip, uzun dönem başarının anahtarıdır.

Önemli Not

Bu metin genel bilgilendirme amaçlıdır; kişisel tıbbi tavsiye yerine geçmez. Tanı ve tedavi planı, sizi değerlendiren
beyin ve sinir cerrahı ile onkoloji ekibi tarafından bireysel olarak belirlenmelidir.